سه دهه ی پس از شهریور 20 را - از سقوط رضا شاه پهلوی تا سال های نزدیک به پیروزی انقلاب اسلامی - باید دوره ای بسیار مهم و تأثیرگذار در تاریخ ایران معاصر دانست، چه، در این دوره با وجود این که ایران زیر نفوذ و سیطره ی سیاسی، فرهنگی و آموزشی شرق و غرب به ویژه انگلیس و آمریکا قرار داشت و کارگزاران و دولت مردان را، غالباً افرادی وابسته و نالایق تشکیل می دادند، حرکت های سیاسی، اجتماعی مهمی در ایران به وجود آمد که با دستاوردهای بسیار خود، موجب گشت طی این سه دهه، جامعه ی ایران به کلی تغییر کند و سرانجام پدیده ی انقلاب اسلامی به ظهور برسد،
● آغاز راه
مرتضی مطهری در دوازدهم جمادی الاولی ۱۳۳۸ قمری (دوازدهم بهمن سال ۱۲۹۸(۱) شمسی) در قریه «فریمان» که بعدها به شهرستان تبدیل شد چشم به جهان گشود. پدر او شیخ محمدحسین مطهری که تحصیلات خود را در نجف اشرف گذرانده بود، یکی از روحانیون برجسته و معظم فریمان بود. مرتضی، دروس مقدماتی را که غالبا آشنایی با قرآن مجید و دیگر تعلیمات ابتدایی بود، با شور و شوق زیادی پشت سر نهاد. درباره علاقه وافر ایشان به تحصیل در دوران کودکی، خاطره ای از پدرشان نقل می شود که در خور توجه است.
زندگینامه تفصیلی شهید مطهری از فعالیتهای سال ۱۳۴۲تا شهادت
در نهضت اسلامی ۱۵خرداد ۱۳۴۲مطهری دستگیر و روانۀ زندان
می شود، علت دستگیری هم سخنرانی تندی بوده که در همان شب ایراد کرده بود.
همسر ایشان دربارۀ نحوه دستگیری وی چنین می گوید:
«در ۱۵خرداد سال ۱۳۴۲که امام دستگیر شدند، عوامل رژیم دنبال آقای مطهری آمدند.
زندگینامه استاد شهید مرتضی مطهری از ورود به حوزه علمیه تا آغاز فعالیت های سیاسی در سال ۱۳۴۲و شروع جریان انقلاب اسلامی
مرتضی تا دوازده سالگی در فریمان نزد پدر خویش مقدمات علوم
اسلامی را فرا می گیرد. پس از چندی به مشهد می رود و به مدت دو سال در
مدرسه ابدالخان همراه با برادر خود به تحصیل می پردازد.
با این
که در این ایام، درس های مقدماتی را فرا می گرفت، اما در میان همکلاسی های
خود، خوش درخشیده بود. برخی از دوستان او یاد دارند که در همان روزگار
پدر وی حاج شیخ محمدحسین
از شخصیتهای روحانی و مورد توجه این قریه بود. وی از شاگردان آخوند خراسانی
بود که در 1313 ﻫ.ق. از نجف به مشهد باز می گردد.
تقوا و فضایل اخلاقی این مرد روحانی زبانزد عام و خاص بوده است. آیت الله نجفی مرعشی ایشان را شخصیتی بی نظیر می دانست. 1
با
وجود آن که وی از فقر بسیار برخوردار بود، هرگز از وجوهات شرعی استفاده
نمی کرد و از راه حق الزحمه ای که بابت نوشتن سند برای مردم دریافت می کرده
و ادارۀ یک دفتر ازدواج و طلاق، زندگی خود را تأمین می کرد. وی دارای دو
دختر و پنج پسر، به نام های محمدعلی، مرتضی، محمدباقر، محمدتقی و حسن بود.
پس از پشت سر گذاردن دوران کودکی و فراگیری مقدمات علوم در فریمان، روح تشنه شهید مطهری رحمه الله ، او را به حوزه مشهد مقدس کشاند. بدین ترتیب، وی در سن دوازده سالگی، وارد حوزه علمیّه مشهد می شود و حدود دو سال که در این حوزه، به فراگیری دانش می پردازد، شرایط سیاسی روز، به او اجازه اقامت و ادامه تحصیل در حوزه مشهد را نمی دهد. به دنبال ویران شدن خانه پدرش در فریمان، به دست کارگزاران رضاخان، استاد، وادار به ترک مشهد و بازگشت به وطن میشود. ایشان در اشاره به شرایط بد سیاسی آن دوره مینویسند: «من که بچه بودم، در حدود سالهای 1314 و 1315 در خراسان زندگی میکردم... در تمام خراسان، دو یا سه معمّم بیشتر پیدا نمیشود. پیرمردهای هشتاد ساله و ملاّهای شصت و هفتاد ساله، مجتهدها و مدرّسها کلاهی شده بودند، درِ مدرسه ها همه بسته شده بود ... دوباره به محل خودمان برگشتم. در آن جا هم وضع سخت تر از جاهای دیگر بود. پدرم که روحانی و پیرمرد هفتاد و هشتاد ساله بود، او را به زور کشیدند و بردند، مکلاّیش کردند.
منبع : بخشی از مقاله حکمت مطهَّر
